2009/06/26

Монгол бичгээ сурцгаая

Нэгэн зүйл: http://xvv.blogmn.net/21109/ -д ийм санал гаргасан байна.

Нэгэн зүйл: Монголын үндэсний телевизээр Тунгаамал нэртэй эх хэлний уралдаант нэвтрүүлэг үзлээ. Тэнд үг бүтээврийн болон найруулгын алдааны тухай ийн тайлбарлаж байна: "Монгол бичигт тэгж бичдэг учраас үүнийг ингэж биш, тэгж бичих ёстой.".
Зөв бичих дүрэм нь явж, явж Монгол бичиг рүү ороод байгаа юм чинь, кирилл үсгийн дүрэм, Монгол бичгийн дүрмийг зохицуулах гэж байхаар шууд л Монгол бичгийн дүрмээ сайн сураад авья.

2009/06/17

Яагаад англи хэл гэж?

Латин үсэг рүү шилжүүлэх, Монгол улсын хоёрдогч хэл ч гэх шиг...
Бид америкт очихоороо америкчуудтай англиар ярьдаг. Тэгвэл америк хүн Монголд ирээд яагаад монголоор ярихгүй байгаа юм бэ? Бид ийм байдлаар төрөлх нутаг дээрээ гадны хүнд долигоноод байж болох уу? Бид америкт очоод яагаад Монгол хэлээр харьцаж чадахгүй байгаа юм бэ? Энэ бол бид өөрсдийгөө тэднээс дорд үзсэн хэрэг юм болов уу?

(би их дээр үед уншиж байсан болохоор хаана болсон явдал, ямар хэлүүд дурдагдсан талаар мартчихжээ. Гол утгыг нь санаад байгаа юм. Жишээ болгоод хэлийг нь зохиогоод өгчихье.)
Нэгэн нутагт (Монгол) гадны хүн (Испани иргэн) явж байгаад нутгийн хүн (магадгүй Ринчен)-ээс зам асууж л дээ. Асуухдаа эхлээд өөрийн хэлээр (испани) асууж. Нутгийн хүн ойлгосон боловч өөрийн хэлээр (монгол) хариулсан байна. Гэвч асууж буй этгээд нь ойлгосонгүй. Дахиад өөр хэлээр (англи) асуув. Нутгийн хүн бас л ойлгосон ба хариулахдаа нутгийнхаа өөр хэлээр (казак) хариулав. Гадаадын хүн нь бас л ойлгосонгүй. Гурав дахиа асуув. Бас л өөр хэлээр (франц). Нутгийн хүн бас л өөрөөр (буриад аялга) хариулав. Ингээд ойлголцохгүй юм байна гээд салан одов. Нутгийн хүнтэй цуг байсан хүн энэ хүн юу гээд байсан бэ? гэж асуув. Жорлон хаана байна? гэж асуусан, гэхэд. Тэгээд ойлгосон юм бол хариулаад өгчихгүй яасан юм бэ дээ? гэж зэмлэнгүй хэлэхэд нь "Би энэ нутгийн хүн, нутаг дээрээ яагаад өөр хэлээр ярих ёстой юм бэ?" гэж хариулав. Тэгэхэд цуг байсан хүн нь санааг нь ойлгож, түүний зөв юм байна гэдгийг ухаарчээ.

Ер нь англи хэл яагаад шаардагдаад байна вэ?
Би үүнийг мэдээллийн технологийн шинжлэх ухаантай холбоотой (мэдээж бусад олон нөлөөлөл байгаа байх) гэж бодож байна. Хэрэв америкчууд испани хэлээр (тэгэхдээ тал нь ярьдаг шүү дээ) ярьдаг байсан бол тооцоолуурт испани үсэг дүрслэх байсан. Испани үгүүдээр коммандыг бичих байсан. Өнөө үед англи хэл биш испани гэх байсан.
Би орос хэлийг зургаан жил дунд сургуульд үзчихээд, миний мэдэх орос үг ганцхан жил дээд сургуульд үзсэн англи хэлээс яагаад бага байна вэ? Миний жишээн дээр бол тооцоолууртай холбоотой болж таарч байна.
Тэгэхээр бид Монгол хэлээ аврахын (Монгол хэл нь уруудаж буй хэлийн жагсаалтад орсон) тулд мэдээллийн технологийн агуулгыг Монгол хэл дээрээ арвижуулцгаая.

Энэхүү англи хэлний давамгайлал бол түр зуурынх гэж би боддог.
Тийм болохоор тооцоолуурын орчинг Монгол хэл дээр болгоцгооё.

2009/06/16

Сонин тохиолдол

Монгол, Япон хоёр улс дэлхийн түүхэн дэх хамгийн их усан флот бүхий тэнгисийн болон хамгийн их онгоц оролцсон агаарын тулааныг хоорондоо хийжээ.
1272-1278 онуудад Хубилай хаан Япон руу усан замаар дайрч Японы хил дээр дайтсан байна. Тэгэхдээ гол тулаан нь тэнгисийн дунд биш эрэг дээр болжээ.
1939 оны үед дэлхийн хоёрдугаар дайны эхлэл болсон тулааныг Япон манайх руу газар ба агаараар дайрч Монгол улсын хил Халхын голын хавьцаа тулалдсан байна.
Хоёулаа цааш нэвтэрч чадаагүй.
Гэвч түүхэн хугацааны ялгаатай энэ хоёр дайны эхлэлд, хоёуланд нь Япон буруутай ажээ.